کامپوزیت دندان چیست؟
کامپوزیت دندان یک روش درمانی و زیبایی بخش برای ترمیم و بهبود ظاهر دندان‌های آسیب‌دیده، پوسیده، شکسته، کج، نامرتب، زرد یا لکه‌دار است. در این روش، ماده‌ای خمیری شکل به رنگ دندان طبیعی را روی سطح دندان قرار میدهند و با استفاده از نور خاص، سفت و محکم می‌کنند. این ماده با عاج و مینای دندان پیوند می‌خورد و باعث می‌شود که ترمیم با دندان همسان باشد. برخلاف پروتز دندان یا سرامیک دندان که باید در لابراتوار تولید شود، کامپوزیت دندان به صورت مستقیم در مطب دندانپزشک اجرا می‌شود. بسته به نوع و تعداد دندان‌های ترمیم شده، این فرآیند ممکن است چند جلسه به طول بینجامد.
کامپوزیت دندان از چه موادی تشکیل شده است؟
کامپوزیت دندان از ترکیب ذرات ریز معدنی (فلورید گلاس، سلولز، باریم، سرب، آلومینا، سلسل) و ذرات رزین (آکرولات، بوتادین، استیرین) تشکیل شده است. این ذرات با هم ترکیب شده و به صورت خمیر در بسته‌بندی‌های تیوبی عرضه می‌شود. رزین باعث محافظت از ذرات معدنی در برابر رطوبت و اسیدهای دهان می‌شود و همچنین نقش چسبنده را برای اتصال به دندان ایفا می‌کند. ذرات معدنی به کامپوزیت استحکام، سختی، سایش پذیری و رنگ مطلوب را میدهند. برخی از کامپوزیت‌ها همچنین مواد رنگزایی، ضد باکتری، ضد حساسیت یا فلوراید دار را نیز دارند.
انواع کامپوزیت دندان
به طور کلی، کامپوزیت‌های دندان بر اساس اندازه و نوع ذرات معدنی، به سه دسته تقسیم می‌شوند:
کامپوزیت دندان روشن (Composite Resin)
یکی از انواع معروف کامپوزیت دندان، کامپوزیت دندان روشن (Composite Resin) است. این نوع کامپوزیت به خوبی با رنگ دندان‌ها تطابق دارد و معمولاً برای ترمیم دندان‌های جلویی استفاده می‌شود. این کامپوزیت دارای مقاومت مناسبی است اما ممکن است در مقایسه با کامپوزیت‌های دیگر کمی آسیب‌پذیرتر باشد.
کامپوزیت دندان نانو-هیبرید (Nano-Hybrid Composite)
یک گزینه دیگر کامپوزیت دندان، کامپوزیت دندان نانو-هیبرید (Nano-Hybrid Composite) است. این نوع کامپوزیت دارای ذرات نانومتری است که به بهبود مقاومت و استحکام آن کمک می‌کنند. این کامپوزیت عالی برای ترمیم دندان‌های پسی است و ظاهری بسیار طبیعی دارد.
کامپوزیت دندان میکروفیللد (Microfilled Composite)
کامپوزیت دندان میکروفیللد (Microfilled Composite) دارای ذرات بسیار ریز و کوچک است که به ایجاد یک پایانه نرم و براق کمک می‌کنند. این نوع کامپوزیت برای ترمیم دندان‌های جلویی و بهبود ظاهر لبخند بسیار مناسب است.
برندهای معروف و پرکاربرد کامپوزیت
کامپوزیت سارمکو
کامپوزیت سارمکو یا سارماک، نام تجاری یک کامپوزیت محصول شرکت سارمکو (Saremco) در سوئیس است. این کامپوزیت از نظر ساختار، گروه محصولات هیبرید (Hybrid) را تشکل میدهد. این گروه شامل کامپوزيت هایي است كه ذرات فيلر آن ها در بازه ۰٫۴ تا ۱٫۵ ميكرومتر قرار دارند. این کامپوزيت ها بيش از هر كامپوزيت ديگري شبيه به عاج و ميناي دندان هستند. این کامپوزيت ها برای ترميم دندان های قسمت جلو و عقب مناسب هستند. بعضي از كامپوزيت های هيبرید به علت حضور ذرات كلاسيك در ساختار خود، درخشش كافي را ندارند. اما كامپوزيت سارمكو به علت حضور ذرات پيركس در ساختار خود، درخشش بالاتري نسب به كامپوزيت‌های هيبرید دارد.
کامپوزیت کاریزما
کامپوزیت کاریزما یا کارسما، نام تجاری یک کامپوزیت محصول شرکت هراوس کولزر (Heraeus Kulzer) در آلمان است. این کامپوزیت از نظر ساختار، گروه محصولات میکروهیبرید (Microhybrid) را تشکیل میدهد. این گروه شامل کامپوزیت‌هایی است که ذرات فیلر آن‌ها در بازه ۰٫۴ تا ۱ میکرومتر قرار دارند. این کامپوزیت‌ها برای ترمیم دندان‌های قسمت جلو و عقب مناسب هستند. این کامپوزیت‌ها دارای استحکام، سختی، سایش پذیری و درخشش مناسبی هستند. کامپوزیت کاریزما به علت داشتن ذرات نانومتری در ساختار خود، درخشش بالاتر و رنگ‌های متنوع‌تری نسب به کامپوزیت‌های میکروهیبرید دارد.
کاربردهای کامپوزیت دندان
کامپوزیت دندان برای انجام انواع ترمیم‌های زیبایی بخش و درمانی بر روی دندان‌ها قابل استفاده است. برخی از کاربردهای رایج کامپوزیت دندان عبارتند از:
پر کردن حفره‌های دندان
کامپوزیت دندان برای پر کردن حفره‌های ناشی از پوسیدگی یا تخریب دندان به علت باکتری، فشار، سایش یا ضربه مناسب است. در این روش، پس از تمیز کردن و ضدعفونی کردن حفره، ماده کامپوزیت را به صورت لایه به لایه در حفره قرار میدهند و با نور خاص سفت و محکم ميكنند. سپس با استفاده از ابزارهای خاص، سطح و شکل دندان را صاف و همسان ميكنند. این روش باعث ميشود كه حفره كاملاً پُر شود و باقيمانده غذا و باكتري در آن جمع نشود. همچنين، باعث جلوگيري از شكستگي و تغيير رنگ دندان ميشود.
اصلاح شکل و اندازه دندان‌ها
کامپوزیت دندان برای اصلاح شکل و اندازه دندان‌های کج، نامرتب، فاصله‌دار، خلخال‌دار، خورده، شکسته یا ناقص مناسب است. در این روش، پس از تميز كردن و آماده سازي سطح دندان، ماده كامپوزيت را به صورت خميري روي دندان ميچسبانند و با استفاده از ابزارهاي خاص، شكل و اندازه مطلوب را به دندان ميدهند. سپس با نور خاص، ماده را سفت و محكم ميكنند. این روش باعث می‌شود که دندان‌ها به صورت همسان، هم تراز و هم رنگ باشند و ظاهر زیباتری داشته باشند.
روشن کردن رنگ دندان‌ها
کامپوزیت دندان برای روشن کردن رنگ دندان‌های زرد، تیره یا لکه‌دار به علت مصرف قهوه، چای، سیگار، دارو یا بیماری مناسب است. در این روش، پس از تمیز کردن و آماده سازی سطح دندان، ماده کامپوزیت را به رنگ روشن‌تر از دندان طبیعی روی دندان می‌چسبانند و با نور خاص، ماده را سفت و محکم می‌کنند. این روش باعث می‌شود که دندان‌ها به صورت یکنواخت و درخشان باشند و ظاهر جذاب‌تری داشته باشند.
مزایا و معایب کامپوزیت دندان
کامپوزیت دندان به علت دارا بودن ویژگی‌های منحصر به فرد، مزایا و معایب خاص خود را دارد. برخی از مزایا و معایب کامپوزیت دندان عبارتند از:
مزایای کامپوزیت دندان:
قابلیت اتصال به عاج و مینای دندان
قابلیت تطابق با رنگ و شفافیت دندان طبیعی
قابلیت تغییر شکل و اصلاح ظاهر دندان
قابلیت ترمیم در صورت خراب شدگی
قابلیت اجرای سریع و آسان در یک یا چند جلسه
هزینه پایین‌تر نسبت به پروتز یا سرامیک
معایب کامپوزیت دندان:
حساس بودن به رطوبت در هنگام اجرای ترمیم
پذیرفتن لکه‌های ناشی از قهوه، چای، سیگار یا خوراک
کم بودن عمر نسبت به پروتز یا سرامیک
ناتوان بودن در تحمل فشار بالا در قسمت عقب فک
نحوه مراقبت از دندان‌های کامپوزیتی
برای حفظ سلامت و زیبایی دندان‌های کامپوزیتی، لازم است که از آن‌ها به درستی مراقبت کنید. برخی از نکات مهم در مورد مراقبت از دندان‌های کامپوزیتی عبارتند از:
حفظ بهداشت دهان و دندان با مسواک زدن روزانه حداقل دو بار، نخ زدن و استفاده از دهانشویه
جلوگیری از مصرف غذا و نوشیدنی‌های رنگ‌دار، تلخ، ترش یا گرم که ممکن است باعث تغییر رنگ، حساسیت یا تخریب کامپوزیت شوند
جلوگیری از عادات بد مانند جویدن خودکار، سفته، پاستیل، چسب یا ناخن که ممکن است باعث شکستگی یا جدا شدگی کامپوزیت شوند
جلوگیری از فشار زیاد بر روی دندان‌های کامپوزیتی با خوردن غذا‌های سخت، خشک یا چسبنده که ممکن است باعث ساییدگی یا تغییر شکل کامپوزیت شوند
مراجعه به دندانپزشک برای بازبینی و پولیش رسمي كامپوزيت حداقل هر شش ماه یا هر سال یا براساس تجويز دندانپزشک.
